Paul Éluard

Paul Éluard, 1911

Paul Éluard"ın mezarı

Paul Éluard, gerçek adıyla Eugène Grindel (14 Aralık 1895, St. Denis - 18 Kasım 1952, Paris), dadacı ve gerçeküstücü Fransız şairdir.

Babası muhasebeci annesi terziydi. 1908 civarında aile Paris'e taşındı. 16 yaşındayken İsviçre, Davos'taki Clavadel sanatoryumunda verem tedavisi görmeye başladı. Orada genç bir Rus kızıyla Elena Ivanovna Diakonova ile tanıştı, ona Gala adını verdi. Şubat 1917'de evlendiler. Gala'nın yönlendirmesiyle Walt Whitman'ın eserlerini okuyup şiirler yazmaya başladı. Portekizli arkadaşı Manuel Bandeira aracılığıyla André Breton ve Louis Aragon ile tanıştı, her ikisiyle de uzun ve siyasi görüş ayrılıklarıyla gölgelenen bir ilişki kurdu.

I. Dünya Savaşı'nda cephede görev aldı ve bu dehşetin anılarını 'Le Devoir' adlı şiir derlemesinde dile getirdi. Savaş sonrasında önce Dada hareketine, sonra da gerçeküstücü akıma aktif olarak katıldı. Savaşın sonlarına doğru 11 Mayıs 1918'de kızı Cecile dünyaya geldi. Cecile 2016 yılında öldü. Kızının doğum haberini aldıktan sonra eşi Gala'ya yazdığı mektupta "İlk başlarda cephede umarsızdım. Artık bir nedenim var hayat için savaştıktan sonra şimdi mutluluk için savaşacağız" yazdı.

Savaştan sonra normal yaşama adapte olamadı. Gala ile beraber burjuva orta sınıfın para, saygınlık ve konfor özlemlerini ve ahlaki kurallarını reddetti. Politikacılardan, ordudan veya iktidar hırsı olan herkesten nefret ettiler. İdealleri özgürlüktü. İsyankar ve tutkulu bir şekilde, mevcut politik ve felsefi programlardan olabildiğince uzak, yeni bir ideal arıyorlardı. İsviçre'de ortaya çıkan Dadaist hareketinde teselli buldular.

Kasım 1921'de Éluard ve Gala, Max Ernst'ü Köln'deki evinde ziyaret ettiler. Éluard, Max'a karşı anında ve mutlak bir sempati duydu. Bu cazibenin altında, Ernst de Éluard gibi, toplumla tamamen kopmuş, derinden isyan eden bir adamdı.

Éluard, Fas Rif Devrimi'ni destekleyen yazılar yazdı. Ocak 1927'de Aragon ve Breton birlikte Fransız Komünist Partisi'ne katıldı.

1928'de bir kez daha tüberküloz geçirdi. Yeniden Clavadel sanatoryumuna yatırıldı. Ona derinden bağlı olan Gala'da onunla beraber Clavadel'e döndü.

1929 yılında Salvador Dalí'yle tanışan Gala, Éluard'dan ayrıldı. Gala ölene dek Dali'yle oldu. Bir süre bu ayrılığın depresyonunu yaşayan Éluard, dostu Man Ray'ın aracılığıyla müzikhol sanatçısı Maria Benz'le tanışıp evlendi. Maria'ya ise Nush adını verdi. 1933 yılında diğer gerçeküstücülerle beraber Fransız Komünist Partisinden ihraç edildi. İspanya İç Savaşı'nda Pablo Picasso'ya maddi yardımlar gönderdi.

II. Dünya Savaşı sırasında direniş hareketinin büyük şairlerinden biri olan Eluard, 1942 yılında, içinde ünlü "Liberté" şiirinin de yer aldığı "Poésie et Vérite" adlı derlemeyi yayımladı. Şiirin binlerce kopyası işgal altındaki Fransa üzerindeki İngiliz uçaklarından paraşütle atıldı. Fransa özgürlüğüne kavuştuktan sonra büyük şöhret kazandı. 28 Kasım 1946'da genç eşinin ani vefatı Eluard'ı sarstı.

1950 yılında Pablo Neruda'nın daveti üzerine Meksika'da bir konferansa katıldı. Orada Dominique Lemort ile tanıştı ve onunla birlikte Fransa'ya döndü. 1951'de evlendiler.

1952'de evinde geçirdiği kalp krizinden öldü. Cenazesini Fransız Komünist Partisi organize etti. Fransız hükümeti siyasi nedenlerle ulusal bir cenaze töreni düzenlemeyi reddetti. Binlerce kişilik bir kalabalık, tabutuna mezarlığa kadar eşlik etmek için kendiliğinden Paris sokaklarında toplandı. O gün, Robert Sabatier hatıratında şöyle yazdı: "mahşer günü gibiydi sanki tüm dünya yas tutuyordu".

Éluard, hem aşk hem de devrim şairi olarak 20. yüzyılın en büyük Fransız edebiyatçıları arasında gösterilir. Fransız Komünist Partisi'ne katılması sonucu gerçeküstücü hareketten kopan şair, şiirlerinde Stalin'i yüceltmiştir. Milan Kundera, anılarında, arkadaşı, Prag'lı yazar Zavis Kalandra'nın idamını Élouard'ın ayan beyan savunduğunu duyduğunda hayrete düştüğünü anlatır. 'La Vie immédiate' (1932), 'La Rose publique' (1934), 'Les yeux fertiles' (1936) ve 'Cours naturel' (1938) yapıtlarından birkaçıdır.